شکستگی فک (Mandibular Fracture) یکی از آسیب‌های جدی در تصادفات رانندگی و سایر حوادث است که می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر سلامت، زیبایی و عملکرد فک داشته باشد.
این آسیب به دلیل شدت ضربه و نیروی وارده به صورت رخ می‌دهد و نیازمند درمان فوری و دقیق است.
در این مقاله از سایت دکتر شهاب الدین عزیزی بهترین دکتر شکستگی فک در تهران ، به بررسی جامع شکستگی فک، از جمله علل، علائم، روش‌های تشخیص و درمان می‌پردازیم.
علل شکستگی فک در تصادف
تصادفات رانندگی یکی از اصلی‌ترین علل شکستگی فک محسوب می‌شوند. در این موارد، نیروی شدید ناشی از برخورد می‌تواند منجر به آسیب جدی به استخوان فک و ساختارهای اطراف آن شود. دلایل اصلی عبارت‌اند از:
- برخورد مستقیم صورت با فرمان یا داشبورد خودرو: این حالت در تصادفاتی که سرنشین کمربند ایمنی نبسته یا کیسه هوای خودرو به درستی عمل نکرده است، شایع‌تر است.
- پرت شدن از خودرو: در تصادفات شدید، اگر فرد از خودرو به بیرون پرت شود، احتمال شکستگی فک افزایش می‌یابد.
- ضربه به صورت در تصادفات موتورسیکلت: موتورسواران به دلیل قرار گرفتن در معرض مستقیم ضربه، بیشتر در معرض آسیب‌های فک و صورت هستند.
- فشار یا له‌شدگی ناشی از برخورد با اجسام سخت: در برخی موارد، فک تحت فشار شدیدی قرار می‌گیرد که منجر به شکستگی می‌شود.
انواع شکستگی فک
شکستگی فک ممکن است در نواحی مختلف و به اشکال گوناگون رخ دهد. این انواع عبارت‌اند از:
- شکستگی باز (Open Fracture)
در این نوع، شکستگی به همراه پارگی پوست و بافت نرم رخ می‌دهد که خطر عفونت را افزایش می‌دهد.
- شکستگی بسته (Closed Fracture)
در این حالت، پوست سالم است و شکستگی داخل بدن باقی می‌ماند.
- شکستگی چندگانه (Comminuted Fracture)
استخوان فک به قطعات کوچک‌تر شکسته می‌شود که اغلب به دلیل ضربات بسیار شدید اتفاق می‌افتد.
- شکستگی مفصل فک (Condyle Fracture)
این نوع شکستگی در نزدیکی مفصل فک (TMJ) رخ می‌دهد و می‌تواند باعث اختلال در عملکرد فک شود.
- شکستگی آلوئولار (Alveolar Fracture)
این نوع شکستگی در ناحیه‌ای که دندان‌ها در استخوان فک قرار دارند، رخ می‌دهد و معمولاً با جابه‌جایی یا افتادن دندان‌ها همراه است.
علائم شکستگی فک
علائم شکستگی فک بسته به شدت و محل آسیب می‌تواند متفاوت باشد. شایع‌ترین علائم عبارت‌اند از:
- درد شدید در ناحیه فک و صورت: درد ممکن است هنگام حرکت دادن فک یا جویدن افزایش یابد.
- تورم و کبودی: ناحیه آسیب‌دیده ممکن است متورم و کبود شود.
- مشکل در باز و بسته کردن دهان: حرکت فک ممکن است محدود یا دردناک باشد.
- صدای کلیک یا احساس ناهنجاری در مفصل فک: این علامت می‌تواند نشان‌دهنده آسیب به مفصل فک باشد.
- کج شدن فک یا نامتقارن شدن صورت: این حالت در موارد شکستگی شدید یا جابه‌جایی استخوان‌ها دیده می‌شود.
- مشکل در جویدن یا صحبت کردن: اختلال در عملکرد فک می‌تواند باعث مشکلات گفتاری یا بلع شود.
- بی‌حسی یا کاهش حس در صورت: آسیب به اعصاب می‌تواند منجر به بی‌حسی در نواحی اطراف فک شود.
- خونریزی از دهان یا بینی: در شکستگی‌های باز، خونریزی ممکن است رخ دهد.
- جابه‌جایی یا افتادن دندان‌ها: این علامت معمولاً با شکستگی آلوئولار همراه است.
تشخیص شکستگی فک
تشخیص شکستگی فک نیازمند معاینه دقیق و استفاده از روش‌های تصویربرداری است. پزشکان و جراحان دهان و فک صورت معمولاً از مراحل زیر برای تشخیص استفاده می‌کنند:
- معاینه فیزیکی
- بررسی تقارن صورت و وضعیت فک.
- لمس ناحیه آسیب‌دیده برای شناسایی نقاط حساس یا تغییر شکل استخوان.
- ارزیابی حرکت فک و مفصل.
- تصویربرداری پزشکی
- رادیوگرافی پانورامیک (OPG): این تصویر برای بررسی شکستگی‌های استخوان فک بسیار مؤثر است.
- سی‌تی‌اسکن (CT Scan): در موارد پیچیده، سی‌تی‌اسکن می‌تواند تصاویر دقیق‌تری از ساختار استخوان و نواحی آسیب‌دیده ارائه دهد.
- ام‌آر‌آی (MRI): برای ارزیابی بافت‌های نرم و مفاصل فک استفاده می‌شود.
درمان شکستگی فک
درمان شکستگی فک بسته به شدت آسیب و نوع شکستگی متفاوت است. هدف اصلی درمان، بازگرداندن ساختار و عملکرد طبیعی فک است. روش‌های درمانی عبارت‌اند از:
- درمان غیرجراحی
در موارد خفیف، ممکن است نیاز به جراحی نباشد. این روش‌ها شامل:
- استفاده از بانداژ یا آتل فک: برای تثبیت فک و جلوگیری از حرکت استخوان.
- استراحت و تغذیه نرم: برای کاهش فشار بر فک.
- داروهای مسکن و ضدالتهاب: برای کنترل درد و کاهش التهاب.
- آنتی‌بیوتیک‌ها: در صورت وجود عفونت یا خطر آن.
- درمان جراحی
در موارد شکستگی‌های شدید یا باز، جراحی ضروری است. روش‌های جراحی شامل:
- تثبیت داخلی با صفحات و پیچ‌ها (ORIF): این روش برای بازسازی و تثبیت استخوان شکسته استفاده می‌شود.
- ترمیم بافت نرم و اعصاب: در صورت آسیب به بافت‌ها و اعصاب اطراف.
- جراحی ترمیمی و زیبایی: برای بازگرداندن ظاهر طبیعی صورت.
- درمان‌های حمایتی
پس از درمان اولیه، ممکن است نیاز به فیزیوتراپی یا تمرینات خاص برای بازگرداندن عملکرد طبیعی فک باشد.
عوارض شکستگی فک
در صورت عدم درمان مناسب، شکستگی فک می‌تواند عوارض جدی به همراه داشته باشد:
- اختلال در عملکرد فک: شامل مشکل در جویدن، صحبت کردن و باز و بسته کردن دهان.
- عفونت: در شکستگی‌های باز، خطر عفونت بالا است.
- بدشکلی صورت: در صورت عدم درمان صحیح، تغییرات دائمی در ظاهر صورت ممکن است رخ دهد.
- آسیب به اعصاب: که می‌تواند باعث بی‌حسی یا ضعف عضلات صورت شود.
- اختلال در مفصل فک (TMJ): این عارضه می‌تواند منجر به درد مزمن یا قفل شدن فک شود.
پیشگیری از شکستگی فک در تصادفات
برای کاهش خطر شکستگی فک در تصادفات، می‌توان اقدامات پیشگیرانه زیر را انجام داد:
- استفاده از کمربند ایمنی: بستن کمربند ایمنی می‌تواند خطر آسیب به صورت و فک را کاهش دهد.
- نصب و استفاده صحیح از کیسه هوا: کیسه هوا می‌تواند ضربه به صورت را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
- استفاده از کلاه ایمنی: موتورسواران و دوچرخه‌سواران باید از کلاه ایمنی مناسب استفاده کنند.
- رانندگی ایمن: رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی می‌تواند از وقوع تصادفات جلوگیری کند.
نتیجه‌گیری
شکستگی فک یکی از آسیب‌های شایع و جدی در تصادفات است که می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر کیفیت زندگی فرد داشته باشد. تشخیص سریع و درمان مناسب برای جلوگیری از عوارض و بازگرداندن عملکرد طبیعی فک ضروری است. با رعایت نکات ایمنی و پیشگیرانه، می‌توان خطر وقوع این آسیب را به میزان زیادی کاهش داد.
