شکستگی گونه: علت‌ها، علائم، تشخیص و درمان
شکستگی گونه (Zygomatic Fracture) یکی از شایع‌ترین انواع شکستگی‌های صورت است که معمولاً در نتیجه ضربه مستقیم به استخوان گونه یا ناحیه اطراف چشم رخ می‌دهد.
این نوع آسیب می‌تواند اثرات قابل‌توجهی بر زیبایی ظاهری، عملکرد فیزیولوژیکی و کیفیت زندگی بیمار داشته باشد. در این مطلب به بررسی جامعی از جنبه‌های مختلف شکستگی گونه از جمله علت‌ها، علائم، روش‌های تشخیص و درمان آن پرداخته می‌شود.
ساختار استخوان گونه
استخوان گونه که با نام استخوان زیگوماتیک شناخته می‌شود، بخشی از ساختار استخوانی صورت است که در تشکیل دیواره‌های کاسه چشم و گونه نقش دارد. این استخوان به سه استخوان دیگر، شامل فک بالا (ماگزیلا)، گیجگاهی (تمپورال) و استخوان پیشانی (فرونتال)، متصل است. این اتصالات، نقش مهمی در حفظ پایداری ساختاری صورت ایفا می‌کنند.
به دلیل موقعیت برجسته استخوان گونه، این ناحیه در معرض ضربات مستقیم و شدید قرار دارد. شکستگی‌های این استخوان می‌تواند ساختار کلی صورت را تحت تأثیر قرار داده و مشکلاتی از جمله اختلال در بینایی و بی‌نظمی‌های فک و دهان ایجاد کند.
علل شکستگی گونه
شکستگی گونه معمولاً در نتیجه ضربه خارجی قوی ایجاد می‌شود. مهم‌ترین عوامل ایجاد شکستگی گونه عبارتند از:
- تصادفات رانندگی: برخورد سر و صورت به داشبورد یا فرمان خودرو می‌تواند موجب آسیب به استخوان گونه شود.
- افتادن از ارتفاع: سقوط از بلندی، به ویژه در سالمندان یا کودکان، ممکن است شکستگی گونه را به همراه داشته باشد.
- نزاع‌های فیزیکی: مشت یا ضربه‌های شدید به صورت می‌تواند شکستگی این ناحیه را به دنبال داشته باشد.
- ورزش‌های تماسی: ورزش‌هایی مانند فوتبال، بوکس یا کشتی که در آن‌ها برخورد فیزیکی رخ می‌دهد، خطر شکستگی گونه را افزایش می‌دهند.
- تصادفات صنعتی: کار در محیط‌های صنعتی که خطر برخورد با اشیای سنگین وجود دارد، می‌تواند باعث آسیب به گونه شود.
علائم شکستگی گونه
علائم شکستگی گونه بسته به شدت و محل آسیب متفاوت است، اما علائم شایع عبارتند از:
- تورم و کبودی: تورم اطراف چشم و گونه همراه با کبودی ممکن است در ساعات اولیه پس از ضربه ظاهر شود.
- تغییر شکل صورت: فرو رفتگی یا تغییرات قابل مشاهده در تقارن صورت.
- درد: درد شدید در ناحیه گونه، به ویژه هنگام لمس یا حرکت فک.
- اختلال در بینایی: در مواردی که کاسه چشم نیز آسیب دیده باشد، ممکن است دوبینی (دیپلوپیا) یا کاهش دید ایجاد شود.
- بی‌حسی: بی‌حسی در گونه، لب بالا یا دندان‌ها به دلیل آسیب به اعصاب ناحیه.
- اختلال در باز و بسته کردن دهان: دشواری در جویدن یا باز کردن کامل دهان.
- هماتوم زیر چشم: تجمع خون در زیر پلک‌ها که به صورت کبودی نمایان می‌شود.
انواع شکستگی گونه
شکستگی گونه می‌تواند اشکال مختلفی داشته باشد که شامل موارد زیر است:
- شکستگی منفرد: تنها استخوان زیگوماتیک دچار شکستگی شده است.
- شکستگی ترکیبی: استخوان گونه همراه با استخوان‌های دیگر صورت، مانند فک بالا یا کاسه چشم، آسیب دیده است.
- شکستگی جابجاشده: در این حالت، قطعات استخوان از محل طبیعی خود جابجا شده‌اند.
- شکستگی غیرجابجاشده: شکستگی بدون جابجایی قابل توجه قطعات استخوان رخ داده است.
روش‌های تشخیص شکستگی گونه
برای تشخیص دقیق شکستگی گونه، پزشکان از ترکیبی از معاینه بالینی و روش‌های تصویربرداری استفاده می‌کنند:
- معاینه بالینی: پزشک با مشاهده صورت بیمار و بررسی علائم مانند تورم، کبودی، تغییر شکل و حساسیت به لمس، وضعیت اولیه را ارزیابی می‌کند.
- تصویربرداری: روش‌های تصویربرداری دقیق‌تر شامل:
- رادیوگرافی: تصاویر اشعه ایکس برای بررسی شکستگی‌های آشکار.
- سی‌تی‌اسکن (CT Scan): روش پیشرفته‌تر که امکان بررسی جزییات بیشتر، از جمله جابجایی قطعات و آسیب به ساختارهای اطراف، را فراهم می‌کند.
- MRI: در مواردی که بافت‌های نرم اطراف آسیب دیده باشند، از این روش استفاده می‌شود.
درمان شکستگی گونه
توجه داشته باشید که درمان شکستگی گونه بستگی به شدت آسیب و علائم بیمار دارد. درمان به دو دسته کلی تقسیم می‌شود:
- درمان غیرجراحی
در مواردی که شکستگی جزئی بوده و جابجایی استخوان‌ها وجود ندارد، پزشک ممکن است درمان محافظه‌کارانه را پیشنهاد دهد. این روش شامل:
- استراحت: اجتناب از فعالیت‌هایی که ممکن است به ناحیه آسیب وارد کنند.
- مسکن‌ها: استفاده از داروهای ضدالتهاب و مسکن برای کاهش درد.
- یخ درمانی: کاهش تورم با استفاده از کمپرس سرد.
- درمان جراحی
اگر شکستگی شدید باشد یا همراه با جابجایی قطعات استخوانی، اختلالات بینایی یا مشکلات عملکردی دیگر باشد، جراحی ضروری است. روش‌های جراحی شامل:
- بازسازی استخوان: بازگرداندن قطعات استخوان به محل طبیعی با استفاده از ابزارهای خاص.
- استفاده از صفحات و پیچ‌ها: تثبیت قطعات استخوان با کمک صفحات فلزی و پیچ.
- درمان آسیب‌های ثانویه: ترمیم کاسه چشم یا اعصاب آسیب‌دیده در صورت لزوم.
گرفتن نوبت از بهترین جراح شکستگی گونه در تهران،دکتر شهاب الدین عزیزی
عوارض شکستگی گونه
در صورتی که درمان به‌موقع و مناسب انجام نشود، شکستگی گونه ممکن است منجر به عوارضی شود:
- ناهماهنگی صورت: باقی ماندن تغییر شکل دائمی در صورت.
- دوبینی یا کاهش بینایی: در صورت آسیب به کاسه چشم یا اعصاب مرتبط.
- عفونت: در صورتی که شکستگی باز باشد یا درمان نامناسب باشد.
- آسیب عصبی: بی‌حسی دائمی در گونه یا لب بالا به دلیل آسیب به عصب زیگوماتیکوماگزیلاری.
- دشواری در جویدن یا صحبت کردن: به علت مشکلات در عملکرد فک.
پیشگیری از شکستگی گونه
برای پیشگیری از شکستگی گونه، می‌توان اقدامات زیر را انجام داد:
- استفاده از تجهیزات ایمنی: استفاده از کمربند ایمنی در خودرو و کلاه ایمنی در ورزش‌ها یا محیط‌های صنعتی.
- اجتناب از نزاع‌های فیزیکی: کاهش درگیری‌های فیزیکی که ممکن است به ضربه به صورت منجر شود.
- آگاهی از خطرات محیطی: توجه به عوامل خطر در محل کار یا خانه.
- محافظت در ورزش: استفاده از محافظ صورت در ورزش‌های پرخطر.
نتیجه‌گیری
شکستگی گونه یکی از آسیب‌های شایع در ناحیه صورت است که می‌تواند اثرات جدی بر زیبایی و عملکرد ساختارهای اطراف داشته باشد. تشخیص به‌موقع و درمان مناسب، چه به صورت محافظه‌کارانه و چه از طریق جراحی، نقش کلیدی در کاهش عوارض و بهبود کیفیت زندگی بیمار ایفا می‌کند.
رعایت نکات پیشگیرانه و توجه به علائم هشداردهنده می‌تواند خطر این نوع آسیب‌ها را به حداقل برساند.
